ПРАДЖНЯПАРАМИТА СУТРА
Перевод Philalethos с форума http://orientalia.ucoz.com/forum/11-157-1
"Праджняпарамита хридая сутрам"
प्रज्ञापारमिताहृदयसूत्रम् ।।
ॐ नमो भगवत्या आर्यप्रज्ञापारमितायै ।।
प्रज्ञा ж.р. мудрость, знание
पारमिता букв.переправа, средство спасения; часто переводится как совершенство*
हृद् , हृदय с.р. сердце
सूत्र с.р. букв.(связующая) нить; здесь: сутра, форма литературного произведения
ॐ священный слог аум (ом)
ऩम् I. P. кланятся, преклоняться,чтить
भगवत् святой, божественный, благословенный
आर्य почтенный, благородный
Примечание:
Слова, помеченные значком * представляют собой ключевые философские понятия.
=================
प्रज्ञापारमिताहृदयसूत्रं
Prajñāpāramitāhṛdayasutram
एवं मया श्रुतम्
evaṃ mayā śrutam
evaṃ - Вот это
mayā - (m.sing.instr) мной
śruta – śrutam - (n.sing.acc) было услышано
Вот это мной было услышано.
एकस्मिन् समये भगवान् राजगृहे विहरति स्म गृध्रकूटे पर्वते महता भिक्षुसंघेन सार्धं महता च बोधिसत्त्वसंघेन
ekasmin samaye bhagavān rājagṛhe viharati sma gṛdhrakūṭe parvate mahatā bhikṣusaṃghena sārdhaṃ mahatā ca bodhisattvasaṃghena
ekasmin - (m.sing.loc) На одной
samaya – samaye - (m.sing.loc) встрече
bhagavant – bhagavān - Блаженный
rāja-gṛha – rājagṛhe - (m.sing.loc) в доме царя
vihar - viharati sma - (ind.P1.3p.sing) проводил время (частица sma придаёт настоящему времени значение прошедшего)
gṛdhra-kūṭe – gṛdhrakūṭe - (m.sing.loc) на вершине коршуна
parvata – parvate - (m.sing.loc) горы
mahant – mahatā - (m.sing.instr) с большим
bhikṣu-saṃghena – bhikṣusaṃghena - (m.sing.instr) собранием странствующих монахов
sārdha – sārdhaṃ - (adv) вместе
mahant – mahatā - (m.sing.instr) с большим
ca – также
bodhisattva-saṃgha – bodhisattvasaṃghena - (m.sing.instr) собранием пробудившихся к истине
На одной встрече – в доме царя, на вершине горы коршуна, Блаженный проводил время с большим собранием странствующих монахов, вместе с большим собранием пробудившихся к истине.
Комментарий:
В этом отрывке заслуживает внимания слово भगवन्त् – भगवान् , обычно - это вежливое обращение к любому уважаемому лицу, однако, поздние буддисты сделали это слово титулом Будды, и теперь, в тех текстах, где встречается это слово, считается, что речь идёт о Будде. В этом тексте, тоже есть отрывок где это слово употребляется по отношению к Шарипутре, и этот отрывок будет разобран подробно.
=========================
तेन खलु समयेन भगवान् गम्भीरावसंबोधं नाम समाधिं समापन्नः
tena khalu samayena bhagavān gambhīrāvasaṃbodhaṃ nāma samādhiṃ samāpannaḥ
tena - (sing.instr) Благодаря этой
khalu - безусловно
samaya – samayena - (m.sing.instr) встречей
bhagavant – bhagavān - (m.sing.nom) Блаженный
gambhīra-avasaṃbodha - gambhīrāvasaṃbodhaṃ - (m.sing.acc) «глубокое пробуждение»
nāma – nāma - называемый
samādhi – samādhiṃ - (f.sing.acc) самадхи
samāpanna – samāpannaḥ - (m.sing.nom) достигший
Благодаря этой встрече, Блаженный достиг самадхи, называемый «глубокое пробуждение».
Комментарий: Из этого текста получается так, что если под словом भगवन्त् подразумевается Будда, то до этой встречи он не обладал "глубоким пробуждением".
=========================
तेन च समयेन आर्यावलोकितेश्वरो बोधिसत्त्वो महासत्त्वो गम्भीरायां प्रज्ञापारमितायां चर्यां चरमाणः एवं व्यवलोकयति स्म
tena ca samayena āryāvalokiteśvaro bodhisattvo mahāsattvo gambhīrāyāṃ prajñāpāramitāyāṃ caryāṃ caramāṇaḥ evaṃ vyavalokayati sma
tena - (m.sing.instr) Благодаря этой
ca - же
samaya – samayena - (m.sing.instr) встрече
āryāvalokiteśvara – āryāvalokiteśvaro - (m.sing.nom) Арйавалокитешвара
bodhisattva – bodhisattvo – (n.sing.nom) бодхисатва (пробуждённая сущность)
mahāsattva – mahāsattvo - (n.sing.nom) великая сущность
gambhīrā – gambhīrāyāṃ - (f.sing.loc) в глубокой
prajñā-pāramitā – prajñāpāramitāyāṃ – (f.sing.loc) в направляющей мудрости
caryā – caryāṃ - (f.sing.acc) образ жизни
caramāṇa – caramāṇaḥ - (m.sing.nom) выполняющий
evaṃ – таким образом
vi-ava-lokaya - vyavalokayati sma – (caus.3P.sing) объяснил (частица sma придаёт настоящему времени значение прошедшего)
Благодаря этой встрече, Арйавалокитешвара – бодхисаттва, великая сущность, объяснил, (сам) выполняющий, образ жизни в глубокой направляющей мудрости.
======================
पञ्चस्कन्धांस्तांश्च स्वभावशून्यं व्यवलोकयति
pañcaskandhāṃstāṃśca svabhāvaśūnyaṃ vyavalokayati
pañca-skandhāṃs - pañcaskandhāṃs - (m.pl.acc) пять скандх
tāṃś - (m.pl.acc) эти
ca – также
svabhāva-śūnya - svabhāvaśūnyaṃ - (n.sing.nom) по своей природе пустота
vi-ava-lokaya - vyavalokayati - (caus.3P.sing) (Он) объясняет
(Он) объясняет, (что) эти пять скандх, по своей природе, пустота.
==========================
अथायुष्मान् शारिपुत्रो बुद्धानुभावेन आर्यावलोकितेश्वरं बोधिसत्त्वमेतदवोचत् –
athāyuṣmān śāriputro buddhānubhāvena āryāvalokiteśvaraṃ bodhisattvametadavocat –
atha - И вот
āyuṣmant - āyuṣmān - (m.sing.nom) долго живущий
śāriputra – śāriputro - (m.sing.nom) Шарипутра
buddha-anubhāva – buddhānubhāvena - (m.sing.instr) благодаря силе пробуждения
āryāvalokiteśvaraṃ – āryāvalokiteśvaraṃ – (m.sing.acc) у Арйавалокитешвары
bodhisattva – bodhisattvam - (n.sing.acc) у бодхисатвы
etad - (sing.acc) следующее
avocat - avocat – (aor.3P.sing) спросил
И вот, долго живущий Шарипутра, благодаря силе пробуждения, спросил у бодхисатвы Арйа-авалокита-ишвары следующее:
=======================
यः कश्चित् कुलपुत्रो [वा कुलदुहिता वा अस्यां] गम्भीरायां प्रज्ञापारमितायां चर्यां चर्तुकामः, कथं शिक्षितव्यः?
yaḥ kaścit kulaputro [vā kuladuhitā vā asyāṃ] gambhīrāyāṃ prajñāpāramitāyāṃ caryāṃ cartukāmaḥ, kathaṃ śikṣitavyaḥ?
yaḥ - (m.sing.nom) который
kaścit - (m.sing.nom) какой-то
kula-putra – kulaputro - (m.sing.nom) сын семьи
vā - или
kula-duhitā – kuladuhitā - (f.sing.nom) дочь семьи
vā - или
asyāṃ - (f.sing.loc) в этой
gambhīrā – gambhīrāyāṃ - (f.sing.loc) глубокой
prajñā-pāramitā – prajñāpāramitāyāṃ - (f.sing.loc) направляющей мудрости
caryā – caryāṃ - (f.sing.acc) образ жизни
cartu-kāma – cartukāmaḥ - (m.sing.nom) желающий вести
kathaṃ - Как
śikṣitavya – śikṣitavyaḥ - (m.sing.nom) может быть наставлен
«Как может быть наставлен какой-то сын семьи, или дочь семьи, желающий вести образ жизни в этой глубокой, направляющей мудрости?».
===========================
एवमुक्ते आर्यावलोकितेश्वरो बोधिसत्त्वो महासत्त्वः आयुष्मन्तं शारिपुत्रमेतदवोचत्
evamukte āryāvalokiteśvaro bodhisattvo mahāsattvaḥ āyuṣmantaṃ śāriputrametadavocat
evam - вот таких
ukta – ukte - (n.sing.lok) после слов
āryāvalokiteśvara – āryāvalokiteśvaro - (m.sing.nom) Арйавалокитешвара
bodhisattva – bodhisattvo - (m.sing.nom) бодхисатва
mahāsattva – mahāsattvaḥ - (m.sing.nom) великая сущность
āyuṣmanta – āyuṣmantaṃ - (m.sing.acc) долгоживущему
śāriputrama – śāriputram - (m.sing.acc) Шарипутре
etad - (sing.acc) следующее
vac – avocat - (aor.3P.sing) ответил
После вот таких слов, великая сущность – бодхисатва Арйавалокитешвара ответил долгоживущему Шарипутре следующее:
===============================
यः कश्चिच्छारिपुत्र कुलपुत्रो व कुलदुहिता वा [अस्यां] गम्भीरायां प्रज्ञापारमितायां चर्यां चर्तुकामः
yaḥ kaścicchāriputra kulaputro va kuladuhitā vā [asyāṃ] gambhīrāyāṃ prajñāpāramitāyāṃ caryāṃ cartukāmaḥ
yaḥ - (sing.nom) кто
kaścic - (sing.nom) какой-то
chāriputra – chāriputra - О! Шарипутра
kula-putra – kulaputro - (m.sing.nom) сын семьи
vā - или
kula-duhitā – kuladuhitā - (f.sing.nom) дочь семьи
vā - или
[asyāṃ] - (f.sing.loc) в этой
gambhīrā – gambhīrāyāṃ - (f.sing.loc) глубокой
prajñāpāramitā – prajñāpāramitāyāṃ - (f.sing.loc) направляющей мудрости
caryā – caryāṃ - (f.sing.acc) образ жизни
cartu-kāma – cartukāmaḥ – (m.sing.nom) желает вести
«О! Шарипутра, кто – какой-то сын семьи, или дочь семьи, желает вести образ жизни в этой глубокой, направляющей мудрости,
====================================
तेनैवं व्यवलोकितव्यम् - पञ्चस्कन्धांस्तांश्च स्वभावशून्यान्
tenaivaṃ vyavalokitavyam - pañcaskandhāṃstāṃśca svabhāvaśūnyān
tena - (sing.instr) то, им
evaṃ – именно так
vyavalokitavya - vyavalokitavyam - (n.sing.acc) должно быть постигнуто
pañca-skandha - pañca-skandhāṃs - (m.pl.acc) пять скандх
tāś - (m.pl.acc) эти
ca - также
svabhāva-śūnya - svabhāva-śūnyān - (m.pl.acc) по своей природе пусты
то, им должно быть постигнуто, (что) эти пять скандх, по своей природе, пусты.
==========================
समनुपश्यति स्म | रूपं शून्यता, शून्यतैव रूपम् | रूपान्न पृथक् शून्यता, शून्यताया न पृथग् रूपम् | यद्रूपं सा शून्यता, या शून्यता तद्रूपम्
samanupaśyati sma | rūpaṃ śūnyatā, śūnyataiva rūpam | rūpānna pṛthak śūnyatā, śūnyatāyā na pṛthag rūpam | yadrūpaṃ sā śūnyatā, yā śūnyatā tadrūpam
sama-anu-darś - samanupaśyati sma - (ind.A1.3p.sing) Он видит
rūpa – rūpaṃ - (n.sing.nom) форма
śūnyatā – śūnyatā - (f.sing.nom) пустота
śūnyatā – śūnyatā - (f.sing.nom) пустота
eva - именно
rūpa – rūpam - (n.sing.nom) форма
rūpa - rūpān - (n.sing.abl) от формы
na - не
pṛthak - (adv) отделима
śūnyatā – śūnyatā - (f.sing.nom) пустота
śūnyatā – śūnyatāyā - (f.sing.abl) от пустоты
na - не
pṛthag - (adv) отделима
rūpa – rūpam - (n.sing.nom) форма
yad - (sing.nom) то, что
rūpa – rūpam - (n.sing.nom) форма
sā - (sing.nom) это
śūnyatā – śūnyatā - (f.sing.nom) пустота
yā - (sing.nom) то, что
śūnyatā – śūnyatā - (f.sing.nom) пустота
tad - (sing.nom) это
rūpa – rūpam – (n.sing.nom) форма
Он видит, (что) форма – (это) пустота, а пустота – это форма; пустота не отделима от формы, (а) форма не отделима от пустоты; то, что (есть) форма – это пустота, то, (что есть) пустота – это форма.
========================
एवं वेदनासंज्ञासंस्कारविज्ञानानि च शून्यता
evaṃ vedanāsaṃjñāsaṃskāravijñānāni ca śūnyatā
evaṃ - Таким образом
vedanā-saṃjñā-saṃskāra-vijñāna - vedanāsaṃjñāsaṃskāvijñānāni - (n.pl.nom) ведана, самджна, самскара, виджнана,
ca - также
śūnyatā – śūnyatā – (f.sing.nom) пустота
Таким образом, ведана, самджна, самскара, виджнана, также, - пустота.
=================================
एवं शारिपुत्र सर्वधर्माः शून्यतालक्षणा अनुत्पन्ना अनिरुद्धा अमला विमला अनूना असंपूर्णाः
evaṃ śāriputra sarvadharmāḥ śūnyatālakṣaṇā anutpannā aniruddhā amalā vimalā anūnā asaṃpūrṇāḥ
evaṃ - таким образом
śāriputra – śāriputra - (m.sing.voc) О! Шарипутра,
sarva-dharma – sarvadharmāḥ - (m.pl.nom) все дхармы
śūnyatā-lakṣaṇa – śūnyatālakṣaṇā - (m.pl.nom) пусты по характеристикам
anutpanna – anutpannā - (m.pl.nom) не возникающие
aniruddha – aniruddhā - (m.pl.nom) не подавляющиеся
amala – amalā - (m.pl.nom) не нечистые
vimala – vimalā - (m.pl.nom) лишенные чистоты
anūna – anūnā - (m.pl.nom) не неполные
asaṃpūrṇa – asaṃpūrṇāḥ - (m.pl.nom) не заполненные
О! Шарипутра, таким образом, все дхармы пусты по характеристикам, не возникают, не подавляются, не нечисты, лишены чистоты, не неполны, не заполнены.
===========================
तस्मात्तर्हि शारिपुत्र शून्यतायां न रूपम्, न वेदना, स संज्ञा, न संस्काराः, न विज्ञानम्,
tasmāttarhi śāriputra śūnyatāyāṃ na rūpam, na vedanā, sa saṃjñā, na saṃskārāḥ, na vijñānam,
tasmāt - (sing.abl) следовательно
tarhi - тогда
śāriputra – śāriputra - О! Шарипутра
śūnyatā – śūnyatāyāṃ - (f.sing.loc) при пустотности
na - нет
rūpa – rūpam - (n.sing.nom) формы
na - отсутствует
vedanā – vedanā - (f.sing.nom) ведана
na - отсутствует
saṃjñā – saṃjñā - (f.sing.nom) самджна
na - отсутствует
saṃskāra – saṃskārāḥ - (m.pl.nom) самскары
na - отсутствует
vijñāna – vijñānam - (n.sing.nom) виджнана
О! Шарипутра, следовательно, тогда, при пустотности: нет формы, отсутствует ведана, отсутствует самджна, отсутствуют самскары, отсутствует виджнана,
===================
न चक्षुर्न श्रोत्रं न घ्राणं न जिह्वा न कायो न मनो न रूपं न शब्दो न गन्धो न रसो न स्प्रष्टव्यं न धर्मः
na cakṣur na śrotraṃ na ghrāṇaṃ na jihvā na kāyo na mano na rūpaṃ na śabdo na gandho na raso na spraṣṭavyaṃ na dharmaḥ
na - нет
cakṣu – cakṣur - (m.sing.nom) зрение
na - нет
śrotra – śrotraṃ - (n.sing.nom) слух
na - нет
ghrāṇa – ghrāṇaṃ - (n.sing.nom) обоняние
na - нет
jihvā – jihvā - (f.sing.nom) органа вкуса
na - нет
kāya – kāyo - (m.sing.nom) тело
na - нет
manas – mano - (n.sing.nom) манаса
na - нет
rūpa – rūpaṃ - (n.sing.nom) форма
na - нет
śabda – śabdo - (m.sing.nom) звук
na -
gandha – gandho - (m.sing.nom) запах
na - нет
rasa – raso - (m.sing.nom) вкус
na - нет
spraṣṭavya – spraṣṭavyaṃ - (n.sing.nom) того к чему можно прикоснуться
na - нет
dharma – dharmaḥ - (m.sing.nom) дхарма
нет зрения, нет слуха, нет обоняния, нет органа вкуса, нет тела, нет манаса, нет формы, нет звука, нет запаха, нет вкуса, нет того к чему можно прикоснуться, нет дхармы.
=============================
न चक्षुर्धातुर्यावन्न मनोधातुर्न धर्मधातुर्न मनोविज्ञानधातुः
na cakṣurdhāturyāvanna manodhāturna dharmadhāturna manovijñānadhātuḥ
na - нет
cakṣur -dhātu – cakṣurdhātur - (m.sing.nom) зрительный объект
yāvan – yāvan - наконец
na - нет
mano-dhātu – manodhātur - (m.sing.nom) мысленный объект
na - нет
dharma-dhātu – dharmadhātur - (m.sing.nom) объект дхармы
na - нет
mano-vijñāna-dhātu – manovijñānadhātuḥ - (m.sing.nom) мысленно понимаемый объект
Нет зрительного объекта, наконец нет мысленного объекта, нет объекта дхармы, нет мысленно понимаемого объекта.
===========================
न विद्या नाविद्या न क्षयो यावन्न जरामरणं न जरामरणक्षयः, न दुःखसमुदयनिरोधमार्गा न ज्ञानं न प्राप्तिर्नाप्राप्तिः
na vidyā nāvidyā na kṣayo yāvanna jarāmaraṇaṃ na jarāmaraṇakṣayaḥ, na duḥkhasamudayanirodhamārgā na jñānaṃ na prāptirnāprāptiḥ
na - нет
vidyā – vidyā - (f.sing.nom) знание
na - нет
avidyā – avidyā - (f.sing.nom) неведение
na - нет
kṣaya - kṣayo - (m.sing.nom) исчезновение
yāvant – yāvan - поскольку
na - нет
jarā-maraṇa - jarāmaraṇaṃ - (n.sing.nom) смерть от старости
na - нет
jarā-maraṇa-kṣaya - jarāmaraṇakṣayaḥ (m.sing.nom) исчезновение смерти от старости
na - нет
duḥkha-samudaya-nirodha-mārgā – duḥkhasamudayanirodhamārgā - (f.sing.nom) путь подавления возникновения страдания
na - нет
jñāna - jñānaṃ - (n.sing.nom) осведомленность
na - нет
prāptira – prāptir - (f.sing.nom) приятие
na - нет
aprāpti – aprāptiḥ - (f.sing.nom) неприятие
Нет знания, нет неведения, нет исчезновения, поскольку нет смерти от старости, нет исчезновения смерти от старости, нет путей подавления возникновения страдания, нет осведомленности, нет приятия, нет неприятия.
================================
तस्माच्छारिपुत्र अप्राप्तित्वेन बोधिसत्त्वानां प्रज्ञापारमितामाश्रित्य विहरति चित्तावरणः
tasmācchāriputra aprāptitvena bodhisattvānāṃ prajñāpāramitāmāśritya viharati cittāvaraṇaḥ
tasmāc - (sing.abl) из-за этого
chāriputra – chāriputra - (m.sing.voc) О! Шарипутра,
aprāptitva – aprāptitvena - (n.sing.instr) благодаря неприятию
bodhisattva – bodhisattvānāṃ - (m.pl.gen) пробудившихся сущностей
prajñā-pāramitā – prajñāpāramitām - (f.sing.acc) в направляющей мудрости
ā-śri – āśritya - (ger) приобщившись
vi-har – viharati - (ind.P1.3p.sing) пребывает
citta-āvaraṇa - citta-āvaraṇaḥ - (m.sing.nom) обладающее ограничениями сознание
О! Шарипутра, благодаря неприятию, (именно) из-за этого, обладающее ограничениями сознание пробудившихся сущностей, приобщившись, пребывает в направляющей мудрости.
=========================
चित्तावरणनास्तित्वादत्रस्तो विपर्यासातिक्रान्तो निष्ठनिर्वाणः
cittāvaraṇanāstitvādatrasto viparyāsātikrānto niṣṭhanirvāṇaḥ
citta-āvaraṇa-nāstitva – cittāvaraṇanāstitvād - (n.sing.abl) Из-за отсутствия обладающего ограничениями сознания
atrasta – atrasto - (m.sing.nom) лишенное страха
viparyāsa-atikrānta – viparyāsātikrānto - (m.sing.nom) преодолевающее заблуждение
niṣṭha-nirvāṇa – niṣṭhanirvāṇaḥ – (m.sing.nom) состояние нирваны
Из-за отсутствия обладающего ограничениями сознания – (имеет место) лишенное страха, преодолевающее заблуждение состояние нирваны.
=============================
त्र्यध्वव्यवस्थिताः सर्वबुद्धाः प्रज्ञापारमितामाश्रित्य अनुत्तरां सम्यक्संबोधिमभिसंबुद्धाः
tryadhvavyavasthitāḥ sarvabuddhāḥ prajñāpāramitāmāśritya anuttarāṃ samyaksaṃbodhimabhisaṃbuddhāḥ
tri-adhva-vyavasthita – tryadhvavyavasthitāḥ - (m.pl.nom) утвердившиеся на трёх путях
sarva-buddha – sarvabuddhāḥ - (m.pl.nom) все пробуждённые
prajñā-pāramitā – prajñāpāramitām - (f.sing.acc) направляющей мудрости
ā-śri – āśritya - (ger) приобщившись
anuttarā – anuttarāṃ - (f.sing.acc) бесподобной
samyak - (adv) правильно
saṃbodhi – saṃbodhim - (f.sing.acc) пробуждающей
abhisaṃbuddha – abhisaṃbuddhāḥ - (m.pl.nom) предельно пробуждены
Правильно приобщившись к бесподобной, пробуждающей направляющей мудрости, все утвердившиеся на трёх путях пробуждённые, предельно пробуждены.
============================
तस्माद् ज्ञातव्यः प्रज्ञापारमितामहामन्त्रः अनुत्तरमन्त्रः असमसममन्त्रः सर्वदुःखप्रशमनमन्त्रः सत्यममिथ्यत्वात् प्रज्ञापारमितायामुक्तो मन्त्रः । तद्यथा
tasmād jñātavyaḥ prajñāpāramitāmahāmantraḥ anuttaramantraḥ asamasamamantraḥ sarvaduḥkhapraśamanamantraḥ satyamamithyatvāt prajñāpāramitāyāmukto mantraḥ । tadyathā
tasmād - (sing.abl) Потому-то
jñātavya – jñātavyaḥ - (m.sing.nom) должна быть познана
prajñā-pāramitā-mahāmantra – prajñāpāramitāmahāmantraḥ - (m.sing.nom) мантра направляющей мудрости
anuttara-mantra - anuttaramantraḥ - (m.sing.nom) бесподобная мантра
asamasama-mantra – asamasamamantraḥ - (m.sing.nom) мантра единства разобщённости
sarvaduḥkha-praśamana-mantra – sarvaduḥkhapraśamanamantraḥ - (m.sing.nom) мантра успокаивающая все страдания
satya-mamithyatva – satyamamithyatvāt - (n.sing.abl) воистину, из-за отсутствия изъянов
prajñā-pāramitā – prajñāpāramitāyām - (f.sing.loc) о направляющей мудрости
ukta – ukto - (m.sing.nom) имеется ввиду
mantra – mantraḥ - (m.sing.nom) мантра
tad-yathā – tadyathā - такая как:
Потому-то, должна быть познана мантра направляющей мудрости, бесподобная мантра, мантра единства разобщённости, мантра успокаивающая все страдания, воистину, из-за отсутствия изъянов имеется ввиду мантра о направляющей мудрости, такая как:
==========================
गते गते पारगते पारसंगते बोधि स्वाहा
gate gate pāragate pārasaṃgate bodhi svāhā
gata – gate - (m.sing.voc) О! Достигший
gata – gate - (m.sing.voc) О! Достигший
pāra-gata – pāragate - (m.sing.voc) О! Переправившийся
pāra-saṃgata – pārasaṃgate - (m.sing.voc) О! Встретившийся
budh – bodhi -(imp.P1.2p.sing) пробуди
svāhā - Сваха
О! Достигший, О! Достигший, О! Переправившийся, О! Встретившийся, пробуди. Сваха.
=========================
एवं शारिपुत्र गम्भीरायां प्रज्ञापारमितायां चर्यायां शिक्षितव्यं बोधिसत्त्वेन
evaṃ śāriputra gambhīrāyāṃ prajñāpāramitāyāṃ caryāyāṃ śikṣitavyaṃ bodhisattvena
evaṃ - именно так
śāriputra– śāriputra - (m.sing.voc) О! Шарипутра
gambhīrā – gambhīrāyāṃ - (f.sing.loc) в сокровенной
prajñā-pāramitā – prajñāpāramitāyāṃ - (f.sing.loc) направляющей мудрости
caryā – caryāyāṃ - (f.sing.loc) об образе жизни
śikṣitavya – śikṣitavyaṃ - (n.sing.nom) должно быть получено наставление
bodhisattva – bodhisattvena - (m.sing.instr) благодаря бодхисаттве
О! Шарипутра, именно так, благодаря бодхисаттве, должно быть получено наставление об образе жизни в сокровенной направляющей мудрости».
==========================
अथ खलु भगवान् तस्मात्समाधेर्व्युत्थाय आर्यावलोकितेश्वरस्य बोधिसत्त्वस्य साधुकारमदात्
atha khalu bhagavān tasmātsamādhervyutthāya āryāvalokiteśvarasya bodhisattvasya sādhukāramadāt
atha - Теперь
khalu - безусловно
bhagavant – bhagavān - (m.sing.nom) блаженный
tasmāt - (sing.abl) по причине что
samādhi – samādher - (f.sing.gen) самадхи
vi-ut-sthā – vyutthāya - (ger) возникнув
āryāvalokiteśvara – āryāvalokiteśvarasya - (m.sing.gen) арйавалокитешвары
bodhisattva – bodhisattvasya - (m.sing.gen) у ботхисаттвы
sādhukāra – sādhukāram - (n.sing.nom) возглас одобрения
adāt – adāt – (aor.3P.sing) издал
Теперь, по причине (того), что у бодхисаттвы арйавалокитешвары (произошло) проявление самадхи, блаженный, безусловно, издал возглас одобрения:
========================
साधु साधु कुलपुत्र | एवमेतत् कुलपुत्र, एवमेतद् गम्भीरायां प्रज्ञापारमितायां चर्यं चर्तव्यं यथा त्वया निर्दिष्टम् | अनुमोद्यते तथागतैरर्हद्भिः ||
sādhu sādhu kulaputra | evametat kulaputra, evametad gambhīrāyāṃ prajñāpāramitāyāṃ caryaṃ cartavyaṃ yathā tvayā nirdiṣṭam | anumodyate tathāgatairarhadbhiḥ ||
sādhu - (adv) Правильно
sādhu - (adv) правильно
kulaputra – kulaputra - (m.sing.voc) сын семьи
evam - именно
etat - (sing.nom) это
kulaputra – kulaputra - (m.sing.voc) сын семьи
evam - именно
etad - (sing.nom) это
gambhīrā – gambhīrāyāṃ - (f.sing.loc) в сокровенной
prajñā-pāramitā - prajñā-pāramitāyāṃ - (f.sing.loc) направляющей мудрости
carya – caryaṃ - (n.sing.nom) образ жизни
cartavya – cartavyaṃ - (n.sing.nom) должным образом быть исполняемый
yathā - (adv) как
tvayā - (sing.instr) тобой
nirdiṣṭa – nirdiṣṭam - (n.sing.nom) указан
anu-mud – anumodyate - (pass.3P.sing) одобряется
tathāgata – tathāgatair - (m.pl.instr) Татхагатами
arhant – arhadbhiḥ – (m.pl.instr) достойными
«Правильно, правильно, сын семьи, именно это, сын семьи, именно это – образ жизни в сокровенной направляющей мудрости, тобой должным образом быть исполняемый, так, как указан, одобряется достойными Татхагатами».
=========================
इदमवोचद्भगवान् | आनन्दमना आयुष्मान् शारिपुत्रः आर्यावलोकितेश्वरश्च बोधिसत्त्वः सा च सर्वावती परिषत् सदेवमानुषासुरगन्धर्वश्च लोको भगवतो भाषितमभ्यनन्दन् ||
idamavocadbhagavān | ānandamanā āyuṣmān śāriputraḥ āryāvalokiteśvaraśca bodhisattvaḥ sā ca sarvāvatī pariṣat sadevamānuṣāsuragandharvaśca loko bhagavato bhāṣitamabhyanandan ||
idam - (sing.acc) Вот это
avocad – avocad – (aor.P1.3P.sing) произнёс
bhagavant – bhagavān - (m.sing.nom) Блаженный
ānandamanā – ānandamanā - (m.sing.nom) испытывающий мысленное блаженство
āyuṣmant – āyuṣmān - (m.sing.nom) долго живущий
śāriputra – śāriputraḥ - (m.sing.nom) Шарипутра
āryāvalokiteśvara – āryāvalokiteśvaraś - (m.sing.nom) Арйавалокитешвара
ca - и
bodhisattva – bodhisattvaḥ - (m.sing.nom) бодхисаттва
sā - (sing.nom) это
ca - и
sarvāvatī – sarvāvatī - (f.sing.nom) всё содержащее
pariṣat – pariṣat - (f.sing.nom) собрание
sadeva-mānuṣā-sura-gandharva – sadevamānuṣāsuragandharvaś - (m.sing.nom) с дэвами, людьми, асурами, гандхарвами
ca - и
loka – loko - (m.sing.nom) мир
bhagavant – bhagavato - (m.sing.gen) блаженного
bhāṣita – bhāṣitam - (n.sing.acc) сказанное
abhi-nand – abhyanandan – (imp.P1.3P.pl) одобрили
Вот это произнёс Блаженный. Испытывающие мысленное блаженство: бодхисаттва Арйавалокитешвара – долго живущий Шарипутра, и это всё содержащее собрание, мир – с дэвами, людьми, асурами, гандхарвами, сказанное блаженным одобрили.
Возможен и второй вариант этого отрывка:
Вот это произнёс Блаженный. Испытывающие мысленное блаженство: бодхисаттва Арйавалокитешвара, долго живущий Шарипутра, и это всё содержащее собрание, мир – с дэвами, людьми, асурами, гандхарвами, сказанное Блаженным одобрили.
===========================
इति प्रज्ञापारमिताहृदयसूत्रं समाप्तम्
iti prajñāpāramitāhṛdayasūtraṃ samāptam
iti - Вот так
prajñā-pāramitā-hṛdaya-sūtra - prajñāpāramitāhṛdayasūtraṃ - (n.sing.nom) «Нить истины направляющая к мудрости».
samāpta – samāptam – (n.sing.nom) завершена
Вот так завершена «Нить истины направляющая к мудрости».